SDG Pioneer traject in de praktijk: een blik op Landen

Van wilde ideeën, over een concreet plan, naar structureel beleid

Het bestuur wilde bij de opmaak van het MJP wel inzetten op de SDG’s, maar het is toch niet evident om dit gestructureerd in het beleidsplan te krijgen. Zeker bij kleine gemeenten is het soms moeilijk om een duurzaamheidsambtenaar – als die er al is – hier volledig op in te zetten. Intern voel je wel dat het leeft onder de medewerkers en er gebeurden al wel ad hoc acties: zo is er de week van de duurzame gemeente, en werd de verbinding gelegd met lokale duurzame helden, maar het ontbrak nog wat aan écht structureel werken.

Opmaak van een concreet SDG-actieplan: leren van jezelf …

Hoe begin je nu aan zo’n project? Allereerst is het belangrijk om een blik in eigen huis te werpen. Daarbij wil je te weten komen welke acties je al onderneemt, wat je als gemeente wil bereiken en welke inhoudelijke kennis er in je organisatie aanwezig is.

Via een eerste intern kick-off event in de gemeente zelf wordt de kennis en informatie samengebracht. De doelen worden helder gesteld, de neuzen in dezelfde richting gezet en via een SDG-scan lanceer je eigenlijk een soort nulmeting over het werken rond de SDG’s. Daarbij wordt er ook een SDG-team opgericht. Onder andere trekkers van de al bestaande duurzaamheidsacties vormden al zeer snel mee dit SDG-team. Zo krijg je een groep geëngageerde medewerkers uit alle hoeken en lagen van de organisatie die samen meeschrijven aan zo’n nieuw SDG-verhaal voor Landen.

De gemeente Landen besloot in 2019 al meer te willen inzetten en SDG’s en lanceerde een oproep om een werkgroep met ‘lokale duurzame helden’ samen te stellen. Via een workshop in 2019 werd zo de basis gelegd voor een sterke relatie met burgers en lokale organisaties. Hierbij ging het van jeugdopbouwwerkers tot melk- en fruitboeren die biologisch telen, de kasteelhoeve waar ze duurzaam workshops geven en groentjes kweken. Maar ook de scouts of de ecosisters, een winkel met een focus op ecologische producten. Het SDG-team kan nu dus ook terugvallen om dit kennisnetwerk om bepaalde acties samen uit te werken of te ondersteunen.

… en van elkaar

Hoe bouw je zo’n actieplan nu verder op? De SDG-monitor van Idea Consult kan hierbij een eerste indicatie geven van op welke vlakken er ingezet moet worden. Om deze te vertalen naar acties op lokaal niveau kan je allereerst een kijkje nemen in het meerjarenplan. Zitten daar al acties bij die gelinkt kunnen worden aan de SDG’s? En kan daar nog op verder gebouwd worden? Vervolgens ga je concrete acties bedenken binnen de 5 domeinen (People, Planet, Prosperity, Peace, Partnership); én met concreet meetbare doelstellingen en indicatoren. Zo kan je de medewerkers én burgers duidelijke doelen voor ogen stellen.

Wanneer het eerste actieplan er lag, was het tijd voorfeedback en bijschaven. Zo werd er via het Lerend Netwerk informatie uitgewisseld met de andere Pioneer gemeenten van het programma. Daar zie je dat de uitdagingen eigenlijk nog wel sterk gelijkend zijn bij alle gemeenten: het vertalen van SDG’s naar concrete acties op lokaal niveau, medewerkers warm krijgen om mee acties te ondersteunen, manieren zoeken om burgers te betrekken, etc. Ook de duurzame helden werden ook uitgenodigd om het actieplan onder de loep te nemen en suggesties te doen. Tenslotte werd er ook vanuit Idea coaching voorzien. Op basis hiervan werden de actieplannen aangescherpt, de doelstellingen en indicatoren nagegaan en de timing realistisch opgesteld. Enkele voorbeelden uit het actieplan van Landen zijn; sport en vrije tijd toegankelijker maken voor iedereen (People), herbebossing stimuleren (Planet), een duurzame vastgoedstrategie voor het patrimonium uitwerken (Prosperity), sensibilisering voorzien via markeringen aan straatkolken (Planet), of gratis juridisch advies voor kwetsbare groepen voorzien (Peace).

Dubbele ondersteuning: opvolging via de SDG-monitor op maat en toegepaste subsidiezoektocht

Voor de verdere uitwerking van de actieplannen blijft de algemene SDG-monitor soms net op een te hoog niveau als je met het uitwerken van concrete acties begint. Daarvoor heb je nog meer in house kennis en inzichten nodig. Je hebt nood aan een tool voor de opvolging van je actieplan en daar komt de Monitor op maat van de gemeente aan te pas. Op basis van de doelstellingen en duidelijke indicatoren uit het actieplan kan er laagdrempelig gemonitord worden welke vorderingen de gemeente maakt in haar actieplan. Zo bepaal je één samenvattende impactindicator per doelstelling, en één duidelijke indicator uit het actieplan. Het prototype van deze monitor werd voor Landen uitgebouwd op basis van deze informatie uit het actieplan en gemeentelijke data.

Het Pioneer traject vormt de ideale kans om de verschillende domeinen waar de SDG’s aan raken rechtstreeks in het beleid te krijgen en er dan ook structureel aan te werken. Door het actieplan en de monitor op maat wordt het allemaal handiger op te volgen, waardoor je kwaliteit kan verbeteren!

Om de acties uiteindelijk uit te voeren heb je natuurlijk ook middelen nodig: gedreven personeel, geëngageerde burgers en voldoende financiën. De eerste twee moet je als gemeenten voorzien, maar bij dat laatste hielp IDEA ook ondersteunen. Het team van de Subsidiemanager doorploegde alle actieplannen en ging op zoek naar mogelijke subsidies om deze te ondersteunen. Zo kwamen er een paar tientallen mogelijke subsidies die de gemeenten kunnen aanvragen om hun acties te ondersteunen. Door de gemeenten te helpen om deze linken te leggen krijgen ze zelf de tools in handen om financiering te zoeken voor verdere acties in de toekomst en zo de lat steeds hoger te kunnen leggen.

Oproep SDG Pioneers 2022-2023

Samen met Brugge, Huldenberg, Kalmthout, Kontich en Lebbeke behoorde Landen tot de eerste zes gemeenten die in januari 2021 intekenden op het SDG Pioneerprogramma. In januari gaan we van start met een tweede groep geëngageerde gemeenten.

Interesse? Tot 31 december 2021 kan je als gemeente instappen in deze tweede groep die het traject doorloopt om SDG-Pioneer te worden. Een dergelijk actief engagement in het traject tilt de duurzaamheidsambities van de gemeente naar een hoger niveau en zorgt dat ze niet ondergesneeuwd geraken in het dagelijkse werk.

Contacteer Bart Van Herck en Marieke Carpentier voor meer info of een kennismakingsgesprek via sdgs@ideaconsult.be.