Logowerking als netwerkorganisatie in het preventielandschap

In Vlaanderen en Brussel zijn er sinds eind jaren ’90 15 regionale Logo’s of Loco-Regionale Gezondheidsoverleggen, actief. Zij zorgen voor het verspreiden van diverse preventiemethodieken, zoals Gezonde Gemeente, Bewegen op Verwijzing, … naar actoren in alle levensdomeinen (werk, scholen, vrijetijd, lokaal, …) en zijn zo pleitbezorgers van een gezonde levensstijl en leefomgeving voor de burger.

In opdracht van het Team Gezondheidsbevordering van het Departement Zorg (eerder Agentschap Zorg & Gezondheid) van de Vlaamse overheid werd een onderzoekstraject opgezet rond de herpositionering van de Logo’ de een veranderend preventielandschap.

Participatief onderzoekstraject

De huidige situatie werd in kaart gebracht via een 40-tal gesprekken en focusgroepen met diverse actoren (overheden, terreinwerkers, zorgberoepen, sectororganisaties, …). Via een SWO-ART werd een genuanceerd analyse gemaakt van ‘de (niet-)werkende elementen’ in de bestaande werking van de Logo’s in relatie met de werking en het beleid van het Agentschap Zorg & Gezondheid. Vervolgens werd een strategische positionering voor de toekomstige Logowerking ontwikkeld op basis van een 9-tal elementen (rol in de preventieketen, relatie met de Vlaamse overheid, positionering op bestuurlijk/geografisch niveau, …). In een laatste stap werd – in de vorm van aanbeveling naar de Vlaamse overheid - de vertaalslag gemaakt naar een concreet organisatiemodel voor de toekomst, inclusief een stappenplan daar naar toe. In het organisatiemodel was er aandacht voor de interne werking en governance, communicatie, een evaluatiekader, een duurzaam financieringsmodel, …

Het traject werd opgevolgd door een begeleidingsgroep vanuit de opdrachtgever samen met een vertegenwoordiging van de Logo’s. Het volledige proces was er aandacht voor participatie via o.a. werksessies met Logo-coördinatoren, infomomenten voor medewerkers, een 1 op 1 -gesprek met elk regionaal Logo en ook werksessies met het team Gezondheidsbevordering van het departement. Tot slot was er ook een toelichting voor een ruim stakeholdersveld.

Perspectiefwissel naar een gedeelde ambitie

Essentie van de aanbevolen toekomstige strategische positionering was een perspectiefwissel van 15 ‘aparte’ Logo-organisaties naar één Vlaamse Logowerking als geheel van een 100-tal Logomedewerkers met een gedeelde ambitie in preventie en als expert en begeleider bij de implementatie van preventiemethodieken bij intermediairen in het preventielandschap. Dit krijgt vorm via een Vlaams team dat vanuit leiderschap de hele werking coördineert en ondersteunt; en regionale teams (gestroomlijnd met de referentieregio’s en met netwerken van stakeholders in hun regio). In dit organisatiemodel kunnen Logomedewerkers Vlaams, regionaal en zeker bovenlokaal/lokaal aan de slag, met werkplekken nauw aansluitend bij de stakeholders als partnerorganisaties (Gezond Leven, VAD, …), lokale besturen, Eerstelijnszones & Zorgraden, …

Het voorstelde stappenplan of transitieproces bestond uit 2 fases. Op korte termijn, in een eerste fase 2023 - 2025 krijgt het regelgevend kader vorm, wordt een Vlaams team uitgebouwd en is 2025 een planningsjaar om de nieuwe Logowerking klaar en wendbaar te maken voor de toekomst. In de tweede fase 2026-2030 stroomlijnden we stappenplan met het beleidsproces van een Vlaams Preventiebeleid en het interactieve proces van een Gezondheidsconferentie vanuit Health in all Policies als essentiële randvoorwaarde.

Een concrete aanpak op basis van onderbouwde modellen

In de loop van het onderzoekstraject werden diverse modellen en concepten ingezet en vertaald naar de concrete context van de Logowerking en het Vlaams preventiebeleid. Met een SWO-ART werd – meer dan met een klassieke SWOT – vanuit een positief en toekomstgericht perspectief een analyse gemaakt van de AS IS. Met het concept ‘Strategizing’ werd een purpose-georiëntieerde, implementeerbare én duurzame strategische positionering uitgewerkt. Vanuit o.a. 4 verschillende grondvormen van samenwerking werd naar de samenwerkingsverbanden van de Logo’s gekeken. Met een concept Netwerkorganisatie 1.0 – 2.0 – 3.0 werd de koppeling gemaakt naar een organisatiemodel incl. toekomstige aansturing, financiering, rol van medewerkers, …  

Het aanbevolen toekomstig evaluatiekader voor de Logowerking is deel van een groter geheel en impactlogica, legt de focus op het proces en de Logowerking als actor en een invloedssferen-model. Progress markers en een activiteitenverslag maken deel uit van een jaarlijkse zelfevaluatie in combinatie met een externe 360° evaluatie per beleidsperiode.

IDEA Consult werkte voor deze opdracht samen met WhoCares?, thuis in zorg & welzijn en Josworld als communicatiepartner. Ook werd een panel van een 5-tal academische experten het hele traject betrokken.

Via groeirapporten naar een eindrapport als opstap naar concrete actie

Tijdens het doorlopen onderzoeksproces kreeg het eindrapport vorm via een groeirapport in elke fase van het onderzoek (analyse van de AS IS, strategische positionering, organisatiemodel, stappenplan, …). Het eindrapport in powerpointrapportering geeft zowel een samenvattende duiding en beschrijving van de situatie, als een visuele weergave van de toekomstige positionering en een schematische stappenplan.

Het integrale en volledige eindrapport is te raadplegen op de website van het Departement Zorg.

Raadpleeg het eindrapport Herpositionering van de Logo’s in een veranderend preventielandschap.

Aansluitend op de afronding van de opdracht werd door het Departement Zorg en het kabinet van de bevoegde minister voor Zorg & Welzijn Crevits een princiepsbeslissing opgemaakt voor aanpassing van het regelgevend kader op basis van de aanbevelingen; en werd een oproep gedaan voor het aanstellen van een transitiemanagement om het uitgewerkt organisatiemodel en stappenplan in de praktijk uit te voeren.