Beleid, planning en vergunning van detailhandel op bedrijventerreinen

Het Vlaams Integraal Handelsvestigingsbeleid (IHB) stelt dat detailhandel niet gewenst is op bedrijventerreinen. Op veel Vlaamse bedrijventerreinen zijn er momenteel detailhandelszaken gevestigd die in veel gevallen correct vergund zijn. Vanuit het principe van kernversterking en mobiliteit wil het IHB in ieder geval de inplanting van persoonsgebonden detailhandel en voedingszaken vermijden op ongeschikte locaties buiten de kern.

IDEA Consult heeft in deze studie de huidige toestand van detailhandel op bedrijventerreinen geanalyseerd. Naast een algemene GIS-analyse op basis van beschikbare data werden ook interviews afgenomen met cruciale stakeholders, steden en gemeenten en bedrijventerreinbeheerders. Rasschaert Advocaten voerde als partner een juridische analyse uit van de voornaamste stedenbouwkundige voorschriften en de recente rechtspraak, waaronder het Appingedam arrest van het Europees hof voor Justitie en de Nederlandse Raad van State.

Afwegingscriteria en gerichte sturing

In lijn met de indeling in productgroepen uit het decreet-IHB en de lopende wijziging werd er een categorisering van detailhandel opgemaakt. Vervolgens werd in een GIS-analyse het voorkomen van elke productgroep op de 5830 zones uit het GIS-bedrijventerreinen beoordeeld. Als voornaamste indicatoren gebruikten we de ligging in overstromingsgevoelig gebied, de ontsluiting voor goederen- en personenvervoer en de aanwezigheid van potentiële klanten in de omgeving. Omdat het onmogelijk was een desktop beoordeling uit te voeren van de gedetailleerde stedenbouwkundige voorschriften en de individuele vergunningentoestand, geeft deze analyse enkel een eerste indicatie. De lokale context, de exacte vergunningentoestand en het lokaal gewenst beleid moeten nog aangevuld worden om tot een definitieve uitspraak per bedrijventerrein te komen.

De mogelijke doorwerking van de uitspraken per bedrijventerrein werden vertaald naar een aanpak van vergunning, planning en handhaving. Aangezien er een onderscheid gemaakt werd tussen 4 productgroepen (voeding, persoonsgebonden goederen, volumineuze goederen en overige niet-volumineuze goederen) leiden de conclusies naar een mogelijke branchering per bedrijventerrein. Het Appingedam-arrest plaatst deze aanpak binnen het toepassingsgebied van de Europese Dienstenrichtlijn, wat een specifieke motivering voor het sturen op productgroepen inhoudt.

Aanbevelingen

IDEA Consult heeft in de studie vanuit eigen expertise en gesprekken met betrokken stakeholders verschillende aanbevelingen opgesomd die verwezenlijkt moeten worden om tot een performant handelsvestigingsbeleid te komen op bedrijventerreinen dat in de praktijk ook afdwingbaar is en afgestemd is op de Europese Dienstenrichtlijn.

Een cruciaal onderdeel om het Integraal Handelsvestigingsbeleid te realiseren zal het opmaken van een duidelijk beleidskader op Vlaams niveau zijn. Daarnaast moet er bijvoorbeeld ook verder onderzoek verricht worden in het kader van de Europese dienstenrichtlijn. Meer specifiek zou hierbij de evenredigheid onderzocht moeten worden bij uitsluiting van branches in de opmaak van een verordenend ruimtelijk plan. IDEA consult ondersteunt besturen dan ook graag met de verdere ontwikkeling van een performant detailhandelsbeleid en de opmaak van een visie voor een (lokaal) handelsvestigingsbeleid.